Terminoloji
Dijital video montajın derinliklerine girmeden önce, montajlama terminolojisini iyi bilmekte fayda var.
Açılma / Fade In
Karanlık başlayıp gitgide aydınlanan çekim. Genellikle bir şeyin başlayacağını ya da aradan geçen zamanı belirtmek için kullanılır.
Atlama / Jump Cut
Birleştirilecek iki parçanın, zaman ya da mekân olarak uygunsuzluğundan doğan atlama hissi. Kameranın gerçekten hoplayıp zıpladığı izlenimini verir. Geleneksel sinemada hata kabul edilse de yeni dönem video klip tekniği sonrasında neredeyse bir özel efekt hâline gelmiş ve kasıtlı olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Bel plan / Medium shot (MS)
Objenin orta planda çekilmesi gerektiğini anlatan çekim ölçeği. Adından da anlaşılabileceği gibi genellikle bel ve üstünü kadraja sokar.
Boy plan / Long shot (LS)
Objenin uzaktan çekilmiş olduğu ölçektir. Eğer çekimde söz konusu olan bir insansa, kişinin bütün vücudu kareye sığar.
Capture
Kameradaki görüntüyü bir program ya da donanım kullanıp yakalayarak kurgu ortamına (bilgisayara) atma eylemi. Analog videoyu, kurgulanabilir dijital sinyale dönüştürür.
Cross-cutting
Aynı anda, birbirinden farklı mekânlarda cereyan eden bir ve daha fazla olay arasında gidip gelmeyi esas alan kurgu biçimi. Genellikle heyecan ve şüphe yaratmak ya da iki olayın birbiriyle bağlantısını oluşturmak için kullanılır.
Çok yakın plan / Extreme close-up (XCU)
Yakın plan / Close-up’ın da daha detaylısıdır.
Çözünürlük / Resolution
Ekrana gelen her bir durağan karedeki piksel sayısıdır. Bu sayı ne kadar yüksekse görüntü kalitesi de o kadar yüksek olacaktır. Yatay piksel sayısı x, düşey piksel sayısı y olarak yazıya dökülür (Örn: 640 x 480)
Desibel / db
Ses şiddeti birimidir.
Donmuş kare / Freeze frame
Planın bir bölümündeki bir karenin sürekli tekrarlanması yoluyla elde edilen ve filme donma / hareketsizlik hissi veren kullanım.
Ekran Formatı / Aspect Ratio
Video görüntüsünün, en / boy oranı alınarak hesaplanması. Standart televizyon görüntüsünün oranı 4:3 iken, sinema formatı, geniş ekran olarak bilinen 16:9’dur.
Encoding
Dijital görüntü ya da ses dosyalarını, farklı codec’leri kullanarak belli bir formatta kaydetme işlemi. Örneğin bir film, MPEG-2 formatında “encode” edilerek DVD kalitesine getirilebilir. Fazla yer tutan waw uzantılı bir ses dosyası ise daha az yer kaplaması için mp3 formatına “encode” edilir.
Erime / Dissolve
Bir görüntü kararıp bir diğeri açılırken iki görüntünün üst üste binmesiyle ortaya çıkan efekt. Klişe kullanımıyla, değişen mekân ya da zamanı belirtir.Firewire
Yüksek hızda (400 - 800 Mbps) dijital data transferi sağlayan tak ve kullan (plug and play) veri transfer arayüzü. Tek bir kablo aracılığıyla video, ses ve kameranın bilgisayar üzerinden kontrolünü sağlar. Bir standart olarak IEEE 1394 adıyla da bilinir. Sony, bu protokole yönelik ürettiği sisteme de “i-link” adını vermiştir. USB 2.0’nin çıkışıyla birlikte artık, “standart” durumundan kurtulmuştur.
FPS (Frame per second)
Saniye başına düşen kare anlamındadır. Sinemada saniyede 24 kare gösterilirken televizyon için bu rakam daha farklıdır. NTSC sinyalinde yayın yapan ülkelerde saniyede 30 kare (aslında 29.97) görüntülenirken PAL ve SECAM sinyalini kullanan ülkelerdeyse saniyede 25 kare görünür. Aynı terimi “Frame Rate” olarak da görürseniz şaşmayın.
Geçiş / Transition
Bir plan ya da karenin diğerine dönüşme (geçme) biçimi. Onlarca türü var. En sık kullanılanları cut, dissolve, overlay, push, wipe ve peel’dir.
İtme / Push
Bir görüntünün diğerini sağdan sola, yukarıdan aşağı ya da tam tersi biçimlerde iterek ekranı / kareyi kaplaması şeklinde ilerleyen geçiş efekti.
Kararma / Fade Out
Aydınlık (pozlanmış) başlayıp gittikçe kararan görüntü. Açılma (Fade In)’in zıttı.
Kesme / Cut
Bir plandan diğerine efektsiz ve ani geçiş. En sık rastlanan geçiş türlerinden.
Kodek / Codec
Dijital videoyu sıkıştırmak (compress) ya da açmak (uncompress) için kullanılan kodlama türü. Compress edildiğinde dosya boyutu azalır fakat görüntü kalitesinde hissedilir değişiklikler olur.
Linear editing
“Cut montaj” ya da “teyp montaj” olarak da bilinen kurgu türü. Çekilen görüntüler, filmde kullanılacak sırayla başka bir teybe aktarılır. Kullancıya, araya girme ya da belli bir bölümü aradan çıkarma imkânı tanımadığı için gitgide zahmetli ve tercih edilmeyen bir kurgu çeşidi olmuştur.
Non-linear editing
Bu dosya dahilinde, hakkında engin bilgilere sahip olacağın kurgu tekniği. Görüntüyü işlemek ve kurgulamak için bilgisayar kullanılır. A, b, c, d, e ve f’nin kullanacağın küçük klipler olduğunu varsayarsak a’dan c’ye, oradan e’ye oradan da unuttuğun bir efekti vermek için tekrar a klibine dönmen, linear editing’in aksine olasıdır.
Post prodüksiyon / Post production
Ses ve görüntünün çekim safhasından sonra girdiği faz. Ses ve görüntü kurgusu dışında, alt yazı, caption, renk düzeltmesi ya da efekt uygulmaları da bu evreye dahildir.
Silme / Wipe
Bir karenin diğerini silerek ekranı kaplamasıyla ortaya çıkan geçiş efekti.
Soyma / Peel
Sayfa çevirmeye ya da bir yırtılan bir resmin köşesinden diğer görüntünün belirmesine benzer geçiş efekti.
Timeline
Çeşitli editing programlarında görüntü ve ses kanallarını üzerine yerleştirdiğimiz, tercihe bağlı olarak kare, saniye ya da time code olarak zamanı belirten çalışma alanı
Yakın plan / Close-up (CU)
Sadece detay gösteren çekim. (Sadece el ya da göz gibi)
Neden kurgu?
Kalemle kalemtraş arasındaki ilişkiyi düşünün. Kurşunun etrafındaki ağacı sıyırarak, binbir güçlükte sivri mi sivri hâle getirdiğiniz ucu... Ya da etrafı hafiften çürümüş peyniri rendeleyerek “kalan sağlar bizimdir” kısmına ulaştığınız anı. Tamam, teşbihte hata olmaz ama çekimlerde elzem hatalar olabilir. “Beni baştan yarat” konseptinin şah damarı kurgu, tam da “kamerayı gören insanların el sallama güdüsü”nün başladığı yerde Superman oluyor.
Bilgisayar başında gözlerimiz Japon balıklarına dönene dek, litrelerce kahve, çay ya da kola eşliğinde, bilgisayardan gelen can çekişme seslerini, ninni olarak algıladığımız zamanlarda bile aslında bu sorunun cevabını tamamen bulamayabiliriz. Ama yine de “Neden kurgu”?
İstenmeyen görüntülerden kurtulmak için
Kurgunun en temel işlevi budur... Çekim esnasında kameraya el sallamayı marifetten sayan arkadaşlardan ya da tam da en romantik sahnede “heyecandan” ayağı takılıp yere kapaklanan “esas kız”dan kurtulup, onlarca dakikalık malzeme arasından cevherleri ayıklamak...
En iyi malzemeyi seçebilmek için
Video için ideal oran 1/6 (bir dakikalık görüntü için altı dakikalık çekim) olsa da, dijital kasetlerin uygun fiyatı bu süreyi onlarca defa katlayabiliyor. Bu “take”lerin arasından en iyi ve kullanılabilir olanlarını da kurgu yoluyla seçiyoruz. Kalanlarından da bir tane, DVD’lerdeki en sevdiğimiz özelliklerden olan “kamera arkası belgeseli” ya da “çıkartılmış sahneler” bölümü yapıveriyoruz.
Stil oluşturmak için
“İmaj hiçbir şeydir, kurgusuzluk her şey” diyenlere kulak asmayın. Görsel algı biçimlerinin bukalemun hızıyla değiştiği çağımızda, hikâye anlatabilmek ya da sadece etkilemek için bile olsa, bir tarza ihtiyacınız var. “Klip akışkanlığında belgesel” ya da ”reklam hızında dizi” izlemek gözlerimizi rahatsız ediyorsa, kurguda oluşturulan stilin ne demek olduğunu anladık demektir.Efekt, grafik, ses ya da müzik eklemek için
İşte kurgunun en “vaaaay be” bölümü. Titreyen kameranızdan çıkan görüntüleri bir nebze bile olsa düzeltmeniz, kırmızı hırkasını beğenmediğiniz adamın üstüne yepyeni giysiler giydirmeniz, alt yazı ekleyip, diyalog çıkartmanız kurgu sayesinde mümkün olabiliyor. Bir sahneyi dramatik ya da neşeli kılan şeylerin başında müziğin geldiğini de asla ve asla unutmuyoruz.
Videonun hız ya da modunu belirlemek için
Bir reklamla bir klip nasıl aynı görünmeyip, aynı şeyi hissettirmiyorsa, bir film ya da dizi de başka başka hissiyatlara sahip olmalıdır. Bunun da anahtarı kurgudur. Stili oluşturduktan sonra ince ayarları yine kurgu marifetiyle yapıyoruz.
Temel kurgu kuralları
Her işi kuralına kaidesine göre yapmak gerek tabii ki. Sinemada Ruslar’ın geliştirdiği klasik kurgunun da bir takım kalıpları var. Evet, belki reklam, video klip, dizi ya da kısa film için bu kurallar pek de kırılmaz değil ama önce kuralları bilip sonra onları (tabii ki söyleyecekleriniz varsa) yıkmak galiba en heyecanlısı.
Devamlılık kurgusu
- Kamera, genel çekim ya da boy plandan, yakın plana geçtiğinde uyumsuz görünür. Genel plandan yakın plana, hemen ardından da tekrar genel plana kesmeyi deneyin.
- Görüntüler; farklı açılardan çekilmişse de hareketli resimler, atlama hissi yaratmadan ya da sağını solunu şaşırmadan kurgulanmalıdır, unutmayın.
- Devamlılık sağlanmalıdır. İlk planda oyuncunun başı sola dönükken sonraki planda sağa dönük olmamalı. Eğer yeniden çekmek mümkün değilse dijital videonun nimetleri sonuna kadar kullanılmalı, kare ters çevrilmelidir.
- Eğer uygun kadraj çekim esnasında yakalamamışsa, sağdan soldan biraz kırpıştırarak ya da sağ, sol, üst ve alttan biraz boşluk kopyalayarak kadraj daha “düzgün” bir hâle getirme kolaycılığına kaçabilirsiniz.
- Kareye sağdan giren soldan, soldan giren sağdan çıkar. Bu, kurguda devamlılığın abecesidir.
Parelel kurgu
- Daha önce de bahsettiğimiz gibi, iki sahne arasındaki zamansal ve mekânsal zıtlığı belirtmek için ya da ilgi ve gerilimi artırmak için kullanılır. Örneğin, takip sekansında önce kaçanı arkasından da kovalayanı göstermek böyle bir yaklaşımın sonucudur.
- Joseph V. Mascelli, Sinemanın Beş Temel Öğesi kitabının kurgu bölümünde der ki: “Bir dizi çapraz (paralel) kurgudaki ilk çekim, konuyu oluşturan çekim olarak kabul edilmeli ve onu izleyen çekimlerden biraz daha uzun olmasına izin verilmelidir. Bu, seyircilere çapraz kurgu olayını kıyaslayabilecekleri bir dayanak noktası sağlayacaktır. Sunuş türü çapraz kurgu çekimlerinin – seyircinin şaşırtılması öykünün önemli bir öğesi olmadıkça – bir kimlik olmaksızın perdeye yansıtılmaması gerekir. Pek çok durumda, seyirciler ne olup bittiğinin, kimin içinde olduğunun ve (uygun bir öykü noktası ise) çapraz kurgu olayının nerede gerçekleştiğinin anında farkına varmalıdır.”
Mascelli, J.V. (2002), Sinemanını Beş Temel Öğesi, İmge Kitabevi
Video formatları
İşte kurgunun en can sıkıcı mevzularından biri. Sen git şahane görüntüler çek, üç gün uyumadan kurgula, uyandığında render bitmiş olsun. Ektavor güneşi parlaklığında olacak diye böbürlendiğin filmin çözünürlüğü yerlerde sürünsün, rubik küp boyutlu pikseller ekranı istila etsin... Hatayı nerde mi yaptın? İhtiyaçlarına göre maksimum performansı alacağın formatı seçmemekle...
Avi
Microsoft’un geliştirdiği bir formattır. Sıkıştırılmadığı takdirde; en kaliteli, en “benim” diyen dijital görüntü formatıdır fakat işlenmemiş (ses, efekt ya da alt yazı eklenmemiş hâlde) avi bile, hard disk üzerinde epey yer kaplar. (1 dakikası ortalama 200 mb kadar) Bu da, minimum görüntü kaybı sağlayan bu formatla çalışmak için büyük bir hard diske ihtiyacınız olduğu anlamına gelir.
O kadar kusur kadı kızında da olur diyerek yolumuza devam edersek...
Avi’nin teknik özelliklerinden bahsetmek gerekirse, renk derinliği 24 bit, ki bu da yüksek bir ölçüt. Bir tek şöyle bir dezavantajı var: Avi kodlamakta kullanılan codec’ler bilgisayarda yüklü değilse, video doğru düzgün görüntülenemez (ses bozuk ya da cızırtılı gelebilir ya da video çizgiler hâlinde veya siyah beyaz görünebilir.)
Son yıllarda adından sıkça söz ettiren Divx formatı da avi’nin kimi teknik kodlama mekanizmalarıyla oynanarak elde edilmiş. Divx ile, VCD’den çok daha kaliteli DVD’den ise biraz daha kalitesiz görüntüler hazırlamak mümkün.
Mov
Quicktime oynatıcı için Apple tarafından geliştirilmiş bir formattır. Hem Windows hem de Mac ortamında izlenebilir. “Quicktime Alternative” adlı program sayesinde oynatma kalitesinde değişiklikler yapılabilir. Avi kadar yer tutmaz.
Mpeg
Hareketli görüntü ve ses sıkıştırma standardının genel adı olsa da aynı zamanda dijital bir görüntü formatıdır. MPEG; videodaki fazla ve “gereksiz” bölümleri çıkartıp bazı kareleri anahtar alarak sabit disk üzerinde medyanın kapladığı alanı, göreceli biçimde azaltır. VCD oynatıcılardan bilgisayarlara kadar birçok ortamda okunduğu için çok yaygındır.
MPEG-1 formatı, VCD diye bildiğimiz formatın kodlanma işleminde kullanılır. PAL üzerinde çözünürlüğü, maksimum 352 x 288 olduğu için kaliteli ve keyifli bir izlence sunmaz. Fakat en büyük kazancı 1:50’ye varan sıkıştırma (compression) mekanizmasıdır.
MPEG-2 ise DVD yapımında kullanılan, yüksek kalite ve çözünürlükte videolar oluşturan bir kodlama standartı.
Real Media
İnternet’te stream amaçlı ortaya çıkarılmış bir formattır. Sample rate’i ve çözünürlüğü düşürülerek adından da anlaşıldığı gibi gerçek zamanlı müzik ve görüntülü yayınlar izlenebilir.
Hayati Bağlantılar
Adobe Premiere
Adobe Premiere’le ilgili geniş kaynaklara aracılık eden, ürünün resmi sitesi. Ayrıca Adobe firmasının diğer ürünlerine de buradan ulaşabilir, sistem gereksinimlerinden bedava download’lara kadar birçok malzemeye yaklaşabilirsin.
Premiere Web Sitesi
Final Cut Pro
Özellikle Mac üzerinde çalışan kurgu profesyonelleri ve okulların tercih ettiği Final Cut programının resmi sitesi. Tutorial’dan eğitim tarihlerine kadar birçok bilgi mevcut.
Final Cut Pro Resmi Sitesi
Ulead
Ulead Video Studio programının resmi sayfası. Sayfanın içerikleri arasında teknik destek, kullanıcı bilgi alışverişi sağlayan forumlar, çeşitli plug-inler ve ipuçları var.
Ulead Web Sitesi
Sony Vegas
Sony tarafından Sonic Foundry’den satın alınan Vegas’ın resmi sayfası da, diğerleri kadar yüklü içeriğe sahip.
Sony Vegas Web Sayfası
Videomaker
“Kararımı verdim, evde film çekiyorum. Başından sonuna kadar da gidiyorum” diyenlerin için de günler haftalar geçirmeyi farz olan adreste kamera alacaklara tavsiyeler, çekim ve kurgu tavsiyelerini içeren makaleler, sektörün önde giden kurgucularıyla yapılan röportajlar, ürün incelemeleri, alışveriş bölümü, geniş bir arşiv ve interaktif yapısıyla hayrete düşüren bir forum var.
videomaker.com
Digital Video Editing
Ürün karşılaştırma ve analizleri, röportajlar, kurgu taktik ve teknikleri nerelerde gizleniyor diyorsan, dert etme. İsmiyle müsemma bu site, bütün ihtiyaçlarına cevap verebilecek nitelikte. Ayrıca, kendi deneyimlerini de aktarabileceğin bir bölümü de var.
Digital Video Editing
Computer Video
Computer Video dergisinin resmi sayfası. Dergi içeriğinin bir kısmını online olarak okunabiliyor.
Computer Video
Sanal Kurgu Müzesi
Şimdiye dek kurgu yaparken neler kullanıldı neler... Neler mi? İşte bunlar. İşte ilk ve tek sanal kurgu müzesi...
Kurgu Müzesi
Kamera Arkası
Türkçe kaynak sıkıntısı çekenlerin derdine deva... Kısa film, sinema ve ışık gibi konularda faydasını gördüğümüz “Kamera Arkası” bu kez de kurgu konusunda derli toplu bir kaynak görevini arzediyor.
Kamera Arkası
DV Movie making
Dijital sinemanın yükselişini selamlayan sitede dijital çekim teknikleri ve malzemelerle ilgili dipsiz kuyu derinliğinde makale, ipucu ve bilgi var.
DV Movie making
Erdem Peremeci
Kurgucu, Erdem Peremeci’nin kişisel sitesinde, kurgu ve özel efekt konusunda yararlı olabilecek link ve kaynaklar var.
Peremeci.com
Videograph
Sektörden haberler, makale ve incelemeler bu Türkçe sitenin ilk dikkat çeken unsurları.
Dijital Video Magazine
Dijital sinemanın çeşitli alanlarında, özellikle de kurgu üzerinde yoğunlaşanların deneyim ve eserlerini paylaştıkları, yaratıcı ve eğlenceli bir site.
Creative Cow
E-Group
Video-Editing-subscribe@yahoogroups.com
Dijital montaj profesyonelleri ve meraklılarının haberleşme grubu.
Uleads_Video_Editing-subscribe@yahoogroups.com
Montaj programı olarak Ulead kullananların fikir, bilgi ve haber alışverişinde bulunduğu grup. Yazışma dili ne yazık ki İngilizce.
Pinnacle_Video_Editing_Systems-subscribe@yahoogroups.com
Pinnacle Video Montaj programlarını kullananlara yardım ve destek sağlamak amacıyla kurulmuş mesajlaşma grubu. Mailing dili İngilizce.
digitalvideoeditinghelp-subscribe@yahoogroups.com
Adından da belli olacağı üzere dijital video editing ile uğraşanlara yardımcı olup dertlerine derman bulacak bir paylaşım gurubu.
aftereffect-premiere-subscribe@yahoogroups.com
After Effects ve Premiere gibi Adobe ürünlerini kullananlar için oluşturulmuş grup.
