Sutopunu yakından tanıyalım
Nasıl bir spor bu?
Sutopu öyle ilginç bir spor ki bu sporu futbol, basketbol, güreş ve yüzme sporlarının bir karışımı olarak tarif edebiliriz. Kale ve kaleciden dolayı futbola, gol atabilmek için yapılan atışlardan dolayı basketbola, suyun üstüne ve altındaki mücadeleden dolayı güreşe ve en önemli özelliği yüzmek olduğu için yüzmeye çok benziyor. Eğlenceli olduğu kadar zor da bir spor bu sutopu. Şu anda buz hokeyi ile birlikte en zor spor olarak kabul ediliyor. Ayrıca şu anda suda yapılabilen sporlar arasında en popüler olanı ve tüm spor dalları arasında oyuncuların eğitim seviyelerinin en yüksek olanı. Ülkemizde popülaritesi çok yüksek olmamakla birlikte Avrupa’da çok bilinen ve takip edilen bir spor. Bunaltıcı yaz aylarının stresini üzerinden atmak ve biraz olsun hem spor yapıp hem serinlemek için yapılabilecek muhteşem bir spor.
Sutopunun tarihi
Var olan kaynaklara göre sutopunu ilk olarak İngilizler ve İskoçyalılar 1870’li yıllarda, nehirlerde ve göllerde oynamaya başlamışlar. Tüm kurallarıyla birlikte ise ilk kez 1890 yılında İngiltere ile İskoçya arasında oynanmış. 1900 olimpiyatlarına diğer birçok takım sporuyla birlikte dâhil edilmiş. Bayanlar sutopu ise 2000 yılında Olimpiyat Oyunları’na dâhil edilmiş. Uluslararası Sutopu Yönetim Kurulu 1908’de kurulmuş, 1920’li yıllarda ise daha derin havuzlar kullanılmaya başlanmış ve bu spor daha fazla güç ve yetenek gerektiren bir spor dalı olmuş. 1937 yılında da sutopunun çok şişirilmiş, çok pas yapılabilen bir topla oynanmasına karar verilmiş. Şu an Türkiye’de çok fazla bilinmiyor ama özellikle Amerika, İngiltere, İtalya, İspanya, Küba ve Macaristan’da çok popüler bir spor. Bizim güreşimiz neyse, Macarların da sutopu o…
Oynamaya başlamadan önce nelere dikkat etmeli?
Bu sporu yapmaya başlamadan önce birçok şeye dikkat etmelisin. Hali hazırda bütün sporlar arasında zorluk derecesi en yüksek spor olarak kabul ediliyor ve ciddi anlamda vücut gücü gerektiriyor. Bu yüzden basketbol veya futbol gibi istediğin zaman sutopu oynayamazsın. Örneğin profesyonel sporcular çalışmalara 7–8 yaşlarında başlıyorlar çünkü erken başlamak bu spor için vücut ve kas yapısının gelişebilmesi açısından çok önemli. Erken yaşlarda başlayarak ciğer kapasitelerini ve su içinde hareket etme yeteneklerini geliştiriyorlar. En az altı yıllık bir antrenman dönemi sonunda sutopçu olabilmek için belirli bir seviyeye gelmiş oluyorlar.
Ama eğer diyorsan ki ben profesyonel değil de amatör olarak eğlenmek ya da serinlemek için bu sporla ilgilenmek istiyorum, o zaman sana birkaç önerimiz var. Her ne kadar eğlence amaçlı oynayacak olsan da çok iyi yüzebilmelisin, su şakaya gelmez. Sudan korkmamalısın, suyun altında nefessiz kalabilmelisin, panik yapmamalısın. Suya girmeden önce ısınma hareketleri yaparak vücudunu iyice ısıtmalısın ki olası kramp ya da sakatlıklara karşı önlemini almış olasın. Tüm bunları yaptın, peki geriye ne kaldı? Şimdi yapman gereken şey sutopu kıyafetlerini giymek ve kendini korumak. Başına kulaklarını koruyacak bir bone takmalısın ki oluşabilecek ciddi çarpışma, yaralanma ya da kazalardan kendini koruyabilesin.
Bu sporun kuralları
Genel kurallar:
- Her takım toplam olarak 13 oyuncudan oluşur. Bu oyunculardan 1 tanesi kaleci 6 tanesi oyuncu olmak üzere oyuna başlar. Diğerleri yedekte beklerler.
- Takımlar hakemler ile oyuncuların daha rahat iletişim kurmaları için üzerinde 1 ile 13 arasında numaralar bulunan boneler giyerler. Takımlardan biri mavi ve diğeri de beyaz bone takmak zorundadırlar.
- Havuzun boyu 33 metre (minik takımlar ve kadınlar için 25 metre) ve eni 20 metredir. Sutopu derinliği en az 1.90 ile 2.00 metre arasındaki havuzlarda oynanır.
- Kaleler yükseklik olarak 90 santimetre ve iki yan direğin arası 3 metre olarak yapılmıştır.
- Sutopu maçları dört tane 8 dakikalık devre olmak üzere toplam 32 dakikadan oynanır. Bu devreler arasında 2 dakikalık molalar vardır. Bu molaların dışında takımların 1’er dakikalık iki mola alma hakları daha vardır. Eğer bir oyunun mutlaka bir kazananı olması gerek ise ve durum berabereyse iki tane 3'er dakikalık devre oynanır. Eğer beraberlik hala bozulmamışsa altın gol devreleri oynanır. Ve maç bir takım gol atana kadar uzar.
- Her takım mola alma hakkına sahiptir. Molalar ancak antrenörler tarafından istenir. Oyuncular istedikleri biçimde dizildikten sonra havuzun ortasındaki kalecinin pası atmasıyla oyun tekrar başlar.
- Her devre oyuncuların kaleyi yan kulvarlara bağlayan kulvarlara dizilmesiyle başlar. Hakem düdük çalıp topu tam ortaya bırakır. Hakemin düdüğü ile yüzmeye başlayan en hızlı oyunculardan hangisi topu ilk olarak alırsa o oyuncunun takımı devreye başlar.
- Her takımın atak yapabilmesi için 30 saniyesi vardır. Bu zaman havuzun kenarlarındaki oyuncular, antrenörler, hakemler ve seyirciler tarafından rahatça görüntülenen kronometrelerle belirtilir. Bu süre bittiği zaman kronometreden "gonk"
sesi gelir ve hakem topu diğer takıma verir.
- Bir atağın gol değeri görmesi için topun tamamının kale çizgisini geçmesi gerekmektedir.
- Oyuncu değişikliği, oyun durduğu anlarda yani sadece molalarda, gollerde ve devre aralarında yapılabilir. Eğer bir oyuncu çok kötü durumda ise durumunu hakeme belirterek kalenin arkasına geçer ve onun yerine oyuna yedek oyunculardan biri girer. Bir takım istediği kadar oyuncu değiştirebilir.
Ne yaparsan faul oluyor?
Sutopunda iki çeşit faul var. Biri normal faul, diğeri ise atılma faulü. İşte normal faul nedenleri:
• Oyuncuların topu iki elleriyle tutmaları
• Elinde top olmayan karşı takım oyuncusuna müdahale edip onu rahatsız etmek
• Karşı takım oyuncusunu itmek
• Topu sürerken topun görünemeyecek derecede suyun altına inmesi
• 35 saniye içinde topu kullanamamak
Hakem bir takıma normal faul çaldığında karşı takım serbest atış ile ödüllendirilir. Bu takım serbest atışı 3 saniye içinde kullanmalıdır. Atışın serbest atış değeri taşıması için topun elden çıkması gerekir. Atışı kullanacak olan oyuncu 7 metre içindeyse şut çekemez.
Diğer faul de atılma faulü. İşte bir oyuncunun atılmasına sebep olan faul nedenleri:
• Topu tutmayan bir oyuncuya vurmak, oyuncuyu tutmak, vb.
• Tekme atmak veya vurmak
• Suratına kasten su atmak
• Hakemle konuşmak
• Serbest atış kullanılmadan topa müdahale etmek
Eğer bir oyuncuya atılma cezası verilmişse o oyuncu kalenin yanındaki kulvarların arasına girer ve 20 saniye boyunca oyun dışında kalır. Hakem tarafından verilen işaretle oyuncu oyuna girer. Eğer aynı oyuncu 3 kere atılma cezası alırsa oyundan tamamen çıkar ve onun yerine başka oyuncu girer. Bunun adı "değişmeli atılma"dır.
Eğer bir oyuncu diğer oyuncuya kasti ya da sakatlayıcı bir biçimde müdahalede bulunursa hakem o oyuncuyu oyundan atar. Böylece oyuncu bir daha oyuna giremez, fakat yerine biri de giremez. Buna da "değişmesiz atılma" denir.
Futbolda olduğu gibi sutopunda da penaltı var. Eğer gol atma şansı fazla olan bir oyuncuya 4 metre çizgisi içinde sert bir faulde bulunulursa hakem tarafından penaltı çalınır. Penaltı, 4 metre çizgisinden kullanılır. Penaltı sebepleri şunlardır:
• Gol atma şansı olan oyuncuyu tutmak ve onu engellemek
• Kalecinin topu suya batırması
• Kaleci ya da oyuncunun kale ile oynaması
kaynak: sutopcu.com
Türkiye’de sutopu
Türkiye’de ilk sutopu çalışmaları yüzme antrenörü Tegethoff’un çabalarıyla başlamış ancak bu çalışmalar havuz yetersizliği yüzünden gelişememiş. İlk maç, açılışının yapıldığı yıl olan 1931’de Büyükdere Yüzme Havuzu’nda yapılmış ve daha sonraki karşılaşmalara Beylerbeyi, Deniz Lisesi, Galatasaray ve Beykoz katılmış. Fenerbahçe ise sutopu takımını 1932 yılında kurmuş. Yurt dışındaki ilk maçımız 1934’de Sovyetler Birliği ile, yurt içinde ise 1937’de Macaristan ile oynanmış. 1966’da takımımız Avrupa Şampiyonası’nda elenmiş. Avrupa Şampiyon Kulüpler Turnuvası’na katılan ilk takımımız ise 1975 yılında Galatasaray olmuş. Ardından 1979’da İYİK (İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü) büyük başarıya imza atarak Avrupa Şampiyon Kulüpler Turnuvası’nda en başarılı sekiz takım arasına girmiş. 1985 yılında İstanbul'da düzenlenen Balkan Büyükler Sutopu Şampiyonası'nda takımımız başarılı olamazken, 1992’de Türkiye Büyükler Sutopu Ligi deplasmanlı hale getirilmiş. 1994 yılında yapılan Avrupa Sutopu Birliği Şampiyonası elemelerinde ise 2. olan Türkiye, play-off'a kalmayı başarmış ve aynı yıl federasyon tarafından düzenlenen Uluslararası İspolo Gençler Sutopu Şampiyonası'nda Ümit Genç Milli Takım birinci olmuş. Şu anda Göztepe, Galatasaray, İYİK, ESTİ, Adalar Su Sporları Kulübü, ENKA ve Yeşilyurt bu spor dalında başarılı kulüplerimizdir.
Türkiye’deki kulüpler ve havuzlar
Türkiye’deki kulüpler:
İYİK (İstanbul Yüzme İhtisas Kulübü)
ENKA
Işıkkent Spor Kulübü
Göztepe Spor Kulübü
ODTÜ
Galatasaray
ASSK (Adalar Su Sporları Kulübü)
HSSK (Heybeliada Su Sporları Kulübü)
Kınalıada Su Sporları İhtisas Derneği
ESTİ (Ege Su Sporları İhtisas Kulübü)
Yeşilyurt Spor Kulübü
Adana Yüzme İhtisas Spor Kulübü
Adana tenis Dağcılık Spor Kulübü
Adana Çınarlı Spor Kulübü
Bursa Uludağ Spor Kulübü
Osmangazi Belediyesi Spor Kulübü 
Tofaş Spor Kulübü
Bosch Spor Kulübü
ASGD (Anadolu Spor Gazetecileri Derneği)
Çukobirlik
Bursa Büyükşehir Belediyesi Spor Kulübü
Peki hangi havuzlar bu spor için uygun?
Heybeliada Su Sporları Havuzu
İ.Y.İ.K Havuzu
Galatasaray Havuzu
Kınalıada Havuzu
Enka Havuzları
Boğaziçi Üniversitesi Havuzu
Burhan Felek Spor Salonu Havuzu
Ataköy Olimpiyat Evi Havuzu
Okmeydanı Cemal Kamacı Spor Salonu Havuzu
Sutopu ligleri:
I. Deplasmanlı Lig
II. Deplasmanlı Lig
Ümitler I. Lig
Yıldızlar I. Lig
Yıldızlar Açık Küme
Gençler I. Lig
Küçükler I. Lig
Faydalı linkler
http://www.sutopcu.com
http://www.sutopu.gov.tr
http://www.waterpolo-world.com
http://www.waterpolomasters.com
http://www.fina.org
http://www.iyik.org.tr
http://www.odtusutopu.org
http://www.lenweb.org
