Tezsiz programlar; lisansüstü dersleri alıp araştırma yapmadan, yani tez hazırlamadan master yapmak anlamına geliyor. Bir yabancı dil bilme koşulu getirmediği için daha geniş bir gruba açık. Bu programlar daha çok, çalışma yaşamındaki kişilerin yeni uzmanlıklar edinmelerine veya kendilerini alanlarında geliştirmelerine hizmet ediyor. Hatta bazı iş yerleri, bu programı "yükselme"nin veya "bir mesleği yapabilmenin" ön koşulu olarak görüyor. Tezsiz yüksek lisans programları, doktora yapmaya niyeti olmayan ama iş yerlerinde yükselmek ya da uzmanlaşmak isteyenler için geçerli bir program. Sonradan doktora yapmaya karar verenler, tezlerini tamamlayarak programa devam edilebiliyorlar. O zaman doktora yapma imkânı da kazanılmış oluyor.
Bu programlara belli bir ödeme yapılarak giriliyor. Yani programa katılanlarla üniversiteler arasında karşılıklı bir alışveriş var. Üniversite para alıyor, katılanlar da işe kabul edilme ya da ilerleme fırsatı buluyor.
Tezsiz yüksek lisans programlarını kimler tercih ediyor?
Üniversitelerin Fen - Edebiyat Bölümü mezunları
Tarih, sosyoloji, fizik, kimya, matematik bölümü mezunu olup orta öğretim kurumlarında öğretmenlik yapmak isteyenler Eğitim Bilimleri Enstitüleri'nin açmış olduğu "alan öğretmenliği" yüksek lisans programlarına başvuruyor ve üç dönem (1,5 yıl) devam ediyorlar.
Çeşitli kuruluşların "İnsan Kaynakları" birimlerinde çalışmak isteyenler
"İnsan Kaynakları Yönetimi", "İşletme Yönetimi", "Eğitim Ekonomisi ve Planlaması" alanlarındaki yüksek lisans programlarına devam ediyorlar. Bunlardan "Eğitim Ekonomisi ve Planlaması" alanında lisansüstü programlar (yüksek lisans ve doktora) yalnızca Ankara Üniversitesi’nde ve "tezli" program olarak açılıyor. Bazen de kurumlar, bu programlara kendi elemanlarını gönderiyor ve ödemeyi kurum yapabiliyor.
Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda okul yöneticisi ve müfettiş olmak isteyenler
MEB okul yöneticisi ve müfettiş atarken "Eğitim Yönetimi, Teftişi, Ekonomisi ve Planlaması" tezsiz yüksek lisans programını veya "Eğitim Yönetimi ve Teftişi" alanındaki yüksek lisans programını bitirmiş olmayı gerekli görüyor. MEB, atama sürecinde sınav ve kurs gibi çeşitli mekanizmaları da kullanıyor ama belirtilen yüksek lisans programlarını bitirmiş olmak bu işi yapmak isteyenlere büyük avantaj sağlıyor.
Kendilerine yeni seçenekler yaratmak isteyenler
Yeni mezun olmuş, ne yapacağını bilemeyen ya da iş bulamamış gençler, tezsiz yüksek lisans programlarına katılarak kendi alanlarını başka bir alanla birleştirmeyi tercih ediyor ve böylelikle kendileri için yeni seçenekler yaratıyorlar. Örneğin Kimya Bölümü'nden mezun olmuş biri İşletme yüksek lisansı yaparak kendine yeni bir özellik katmış oluyor. Uzmanlar bunun son yıllarda Türkiye’de de çok yaygınlaştığını ve bu durumun iş arayanlar için tercih edilmeyi kolaylaştırdığını söylüyor. Tezsiz yüksek lisans programı, zaten çalışmakta olan (kamu kuruluşlarında) birine derece vermiyor ama o kuruluştaki konumunu etkiliyor.
