Halka ilişkiler tanımları

Efendim adettendir. Herhangi bir meslek tanıtılacağı zaman, önce onun resmi tanımlarından başlanır. Peki bu saptamayı neden yaptık? Çünkü, birazdan bir gelenek tekerrür edecek! Halkla İlişkiler ile ilgili çeşitli tanımlara yer vereceğiz. Yalnız, bir sorunumuz var: Bu konuyla ilgili 600’e yakın geçerli tanım var!

Telaşlanmaya gerek yok! Bunların hepsini okumayacaksın. Çünkü, tabii ki 600 tanımın hepsini bilmek zorunda değilsin. Bu mesleğe ilgi duyuyorsan, bu kadar çok tanım olduğundan haberinin olmasını istedik sadece. Çünkü, halkla ilişkiler oldukça derin bir iş. Şekilden şekile girebilen, şirketlerin gün geçtikçe daha fazla bütçe ayırdıkları, yoğun talep nedeniyle ÖSS’de her geçen yıl taban puanı daha da yükselen gözde bir meslek…

Ve bu meslek; son yıllarda insan profili, donanımlı ve iyi eğitimli insanların bu sektörü tercih etmesiyle birlikte büyük bir değişim yaşıyor. Eskilerde, gazetede haber çıkartmak olarak algılanan bu meslek, şimdi iş dünyasına “iletişim danışmanlığı” penceresinden bakıyor.

Dosyamız iki farklı renkten oluşuyor. İlk bölüm, mutlaka bilinmesi gereken teorik bilgileri kapsıyor. İkinci bölüm ise, halkla ilişkilerin en renkli isimlerinden Ali Saydam’ın görüşlerinden oluşuyor. Her iki bölümü de dikkatli okumanı öneririz. Çünkü, geleceği parlak bir meslekle ilgili önemli ipuçları bu dosyada seni bekliyor.

Önbilgi: Halkla İlişkiler, iş dünyasında PR kısaltması altında da kullanılabiliyor. Bu kısaltma, Halkla ilişkilerin İngilizce karşılığı olan “Public Relations” kelimelerinin ilk harfleri.

Institute of Public Relations Associations (IPRA) tarafından 1978’de benimsenen halkla ilişkiler tanımı:

• Halkla ilişkiler, bir kuruluş ile hedeflediği kitle arasında, karşılıklı anlamayı sağlamak üzerine kurulu, özel tasarlanmış, planlanmış ve sürelendirilmiş bir çabadır

1978 yılında, Meksika’da gerçekleşen “Dünya Halkla İlişkiler Birlikleri” toplantısında 30’dan fazla milli ve yerel halkla ilişkiler birliği tarafından benimsenen "Meksika Beyanı" ise şöyle:

• Halkla ilişkiler uygulaması, trendleri analiz eden, sonuçlarını öngören, kuruluşların yönetim kademelerini yönlendiren ve hem kuruluşun hem de hedef kitlenin ilgilerine hizmet etmek üzere planlanmış hareket programlarını yerine getiren, bir sanat ve sosyal bilim dalıdır.

Diğer bazı profesyonel tanımlar:

• Halkla ilişkiler, bir kuruluş ile kuruluşun başarı ya da başarısızlığının bağlantılı olduğu hedef kitlesi arasında, karşılıklı yarar sağlayan ilişkileri tanımlayan, oluşturan ve yürüten bir yönetim fonksiyonudur.
• Halkla ilişkiler, kitlesel eğilimleri değerlendiren, kişi ya da kuruluşların kitlesel ilgiler karşısındaki politikalarını, süreçlerini tanımlayan ve kitle tarafından anlaşılıp kabul edilmeyi sağlayacak hareket programını planlayan ve yürüten bir yönetim fonksiyonudur.

Şu ana kadar sadece dört tanım okudun. Biz ise bu dosyayı hazırlamak için 600 tanımı da incelemek zorundaydık! Şunu bilmeni istiyoruz ki halkla ilişkiler mesleği içindeki duruşun, halkla ilişkileri nasıl tanımladığınla yakından ilgili. O yüzden tanım konusuna gerekli ilgiyi göstermelisin.

Halkla ilişkiler tanımları farklılıklar gösterse de, altı ortak noktadan yola çıkıyor. Bunların üzerine düşünmen, sana gerekli perspektifi sağlayacaktır.

• Halkla ilişkiler, kuruluşların ve hedef kitlelerinin arasında karşılıklı anlaşmayı oluşturup sürdürür. Aynı zamanda, kuruluş ve hedef kitle arasında karşılıklı güven, saygı ve toplumsal sorumluluk hissini ilerleterek sürdürür.
• Halkla ilişkiler, planmış tüm iletişim şekillerinin etkin bir biçimde yürütülmesini gerektiren bir yönetim disiplinidir.
• Halkla ilişkiler, kuruluş ile hedef kitle arasındaki ilişkinin yönetimidir.
• Halkla ilişkiler, olumlu görüş oluşturan, olumsuz fikir ya da görüşlerin yerini olumlularının almasını sağlayan ve bilgi yoluyla anlamayı ortaya çıkaran bir süreçtir.
  • Halkla ilişkiler, uygun olan noktada özel ilgiler ile kitlesel ilgilerin uyuşmasına çalışmaktadır. Halkla ilişkiler, iyi düşünülmüş bir ikna edişin ötesindedir: O, kurumsal itibar ve imaj yönetimini içeren, kompleks planlardan oluşan bir iletişim sürecidir.
  • Halkla ilişkiler, ilgili olduğu noktada reklamı ve pazarlama etkinliklerini destekleyen (gerektiğinde doğruya yönlendiren) sürekli bir uğraştır.

Uygulama Alanları

Aşağıda göreceğin üzere, çok farklı alanlarda çok farklı halkla ilişkiler modelleri gelişmiş.

• İşletmelerarası PR
• Kurumsal PR
• Tüketiciye dönük PR
• Toplumsal PR
• Kurumiçi PR
• Uluslararası PR
• Politik PR
• Finansal ve yatırımsal PR
• Perakende satışa dönük PR
• İnternet PR
• Kâr amacı gütmeyen kuruluşlar için PR

Gelişen ihtiyaçlar, halkla ilişkilerin çok farklı uygulama tiplerinin ortaya çıkmasına neden olmuş durumda. Yukarıdaki uygulama tipleri, bu mesleği seçtiğinde sana duyulan ihtiyaca gore şekilden şekile girmen gerektiğini göstermesi açısından oldukça önemli. Buradaki önemli nokta şu: Bu alanların hepsinde halkla ilişkiler uygulamaları kendi evrimini geçirmiş şekliyle karşımıza çıkıyor.

Yukarıdaki alanlar, halkla ilişkilerin ilk on biri olarak değerlendirilebilir. Zaten, iş dünyasının hareketli yapısı içinde her gün bu alanlara yenileri ekleniyor. İlginç olan, halkla ilişkiler alanında çalışan ve birbiriyle meslektaş olan profesyonellerin aslında çok farklı amaçlar için çalışıyor olmaları.

Kimi halkla ilişkiler profesyoneli, çalışanı olduğu siyasi partinin daha fazla oy alabilmesi için çaba sarf ederken, kimisi çalışanı olduğu vakfın projeleri için daha fazla insanın bağış yapması amacına dönük olarak çalışabiliyor.

Halkla ilişkilerde amaç

Kişilerin ve kuruluşların halkla ilişkiler faaliyetleri gerçekleştirme amaçları şu başlıklar altında özetlenebiliyor:

• İkna etmek
• Satış yapmak
• Eğitmek
• Bilgilendirmek
• İstek ve hareketlere yön vermek
• Üçüncü tarafların onayını sağlamak
• Bilinirlik oluşturmak ve ilgiyi geliştirmek

Nerelerde çalışılır?

Bu meslekle ilgili, gerekli bilgi ve deneyime sahip olduktan sonra bu işi hangi çatı altında sürdürmek istediğini seçmen gerekiyor.

Seçeneklerini üçe ayırabiliriz:

1. Serbest bir profesyonel olarak çalışmak.
2. Bir halkla ilişkiler ajansında çalışmak.
3. Bir kurumda, kurumiçi profesyonel olarak çalışmak

Kararın kurumiçi profesyonel olma yönünde ise, o zaman karşına şu alt seçenekler çıkıyor:

• Sanayi ve ticari kuruluşlar
• Merkezi ve yerel yönetim birimleri
• Eğitim kuruluşları
• Sosyal yardım kuruluşları




Türkiye’de ve hatta dünya genelinde bu mesleğe ilk adım, halkla ilişkiler ajanslarında atılıyor. Ajans tarafında çalışmak, beceri kazanma yolunda oldukça yoğun bir deneyim sunuyor kişilere. Çünkü ajans çatısı altında olmak, aynı anda birden çok şirket için çalışmayı gerektiriyor. Bu durum, daha çok emek – daha çok deneyim denklemini oluşturuyor.

Ajans deneyimi sahibi olduktan sonra, mesleği serbest profesyonel olarak sürdürme imkânına da sahip olabiliyorsun. Bu çalışma şeklinde ön plana çıkan faktör ise kendi sektöründe “isim yapmak” oluyor genellikle.

Eğer bir kurum içinde halkla ilişkiler görevi almak istiyorsan, bu durumda kurumun tanımladığı insan profiline uyman ve iş görüşmelerini başarıyla tamamlaman gerekiyor. Kurumların büyük çoğunluğunun, kendi bünyelerinde çalışacak halkla ilişkiler uzmanlarında aradıkları özelliklerden bir tanesinin en az üç yıl ajans deneyimine sahip olmak olduğunu bilmende büyük yarar var.

Halkla ilişkiler süreci

Günümüzün modern halkla ilişkiler anlayışı, çalışmaların sistematik, planlı ve sürekliliği olan bir çaba olmasını bir zorunluluk hâline getiriyor. Çünkü, girişte de belirttiğimiz gibi halkla ilişkiler, dünyada ve Türkiye’de kabuk değiştiriyor. Eskilerde, medya ile olumlu ilişkiler kurmaya odaklanan sektör, şimdilerde markalara iletişim modelleri üretmeye odaklanmış durumda.

Halkla ilişkiler uzmanları, çalışmalarını aşağıdaki sistematik çerçevesinde yerine getiriyor:

1. İş hedef ve stratejilerinin anlaşılıp benimsenmesi
2. Pazardaki ve hedef kitle nezdindeki eğilimlerinin araştırılması
3. Hedef kitlenin belirlenmesi
4. Öncelikli hedef kitlenin belirlenmesi
5. İletişim hedeflerinin oluşturulması
6. Hedeflere ulaşmayı sağlayacak bir iletişim stratejisi geliştirme
7. Etkinliği değerlendirme, gerektiğinde üzerinde değişiklikler yapma ve amaca uygun bilgi ve geri besleme (feedback) sağlama sistemleri oluşturma
8. Bütçe ve uygulama programını belirleme
9. Planlayıcı ve uygulayıcıları belirleme
10.  Mesajların ulaşacağı noktalardaki önemli kişilere danışma ve onları  uygulamaya katma
11.  Planı uygulama ve sonuçları değerlendirme.

A'dan Z'ye halkla ilişkiler kaynakları

Halkla ilişkiler bölümü olan üniversiteler

Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul
İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul
Kadir Has Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul
Yeditepe Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul
İstanbul Bilgi Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul
Bahçehir Üniversitesi İletişim Fakültes,i İstanbul
İstanbul Ticaret Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul
Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi, İstanbul
Atılım Üniversitesi İletişim Fakültesi, Ankara
Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi, Ankara
Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi, Ankara
Başkent Üniversitesi İletişim Fakültesi, Ankara
Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi, İzmir
İzmir Ekonomi Üniversitesi İletişim Fakültesi, İzmir
Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi, Antalya
Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi, Kocaeli
Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi, Konya
Yakın Doğu Üniversitesi İletişim Fakültesi, Lefkoşa
Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi, Eskişehir
Doğu Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi, Gazimagosa
Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi İletişim Fakültesi, Lefkoşa
Lefke Avrupa Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi, Lefke
Girne Amerikan Üniversitesi İletişim Fakültesi, Girne

Halkla ilişkiler dernekleri

Türkiye Halkla İlişkiler Derneği

Adres: Serencebey Yokuşu Huzur Palas Apt.
No.11 D.2 34353 Beşiktaş - İstanbul
Tel: (0212) 258 02 07
Web: www.tuhid.org

Ankara Halkla İlişkiler Derneği

Adres: Anıttepe Mahallesi, Kültür Sok. No: 5/4
06570 Tandoğan - Ankara
Tel: (0312) 230 23 59
Web: www.ahid.org.tr